वृत्त विशेष महसूल व वन विभाग महाराष्ट्र जमीन महसूल कायदा सरकारी कामे

महसुली प्रकरणांच्या ‘अ’ आणि ‘ब’ फाईलींची सविस्तर माहिती !

July 6, 2021 MSDhulap Team

आपण या लेखामध्ये फाईल ‘अ’ आणि फाईल ‘ब’ म्हणजे काय याची सविस्तर माहिती घेणार आहोत. सरकारी कामांमध्ये महसूल अधिकाऱ्यांना कामकाज करतांना अनेक प्रकरणे हाताळावी लागतात. अनेक प्रकरणांमध्ये सुनावणी घ्यावी लागते. महसूल अधिकाऱ्यांसमोर दाखल होणाऱ्या किंवा सुनावणीला येणाऱ्या अनेक प्रकरणांमध्ये काही अत्यंत महत्वाची आणि काही कमी महत्वाची कागदपत्रे दाखल होत असतात. हि कागदपत्रे खूप महत्वाची असतात. अशी महत्वाची आणि कमी महत्वाची कागदपत्रे एकत्रपणे, एकाच फाईल किंवा संचिकेमध्ये ठेवल्यामुळे अशा संचिकेचा आकार अनावश्यकपणे मोठा दिसतो. तसेच सुनावणी किंवा तपासणीच्यावेळी किंवा तातडीच्या प्रसंगी एखाद्या मुद्द्यासाठी अशा संचिकेतील सर्वच पाने चाळावी लागतात अणि यात वेळ वाया जातो.

Table of Contents

महसुली प्रकरणांच्या ‘अ’ आणि ‘ब’ फाईलींची सविस्तर माहिती:

अनेक महसुली प्रकरणांची फाईल ‘अ’ आणि फाईल ‘ब’ अशा दोन फायलींमध्ये विभागणी करण्यात येते. याबाबत महाराष्ट्र जमीन महसूल नियमपुस्तिका, खंड तीन, प्रकरण तीन, नियम आठ मध्ये सविस्तर वर्णन केले आहे.

फाईल ‘अ मध्ये काय असते?

फाईल ‘अ’ मध्ये अत्यंत महत्वाची कागदपत्रे असतात. असे वर्गीकरण केल्यामुळे महसूल अधिकाऱ्यांला कागदपत्र आणि दस्तऐवज तपासून पाहणे सोपे जाते.

फाईल ‘अ’ आणि फाईल ‘ब’ यामध्ये विभागणी केल्यामुळे मुख्य फाईल मधील अनेक अनावश्यक भाग काढून टाकला जातो आणि वादाच्या मुद्द्यांचा निर्णय लावण्याच्या दृष्टीने फक्त महत्त्वाचे असे कागदपत्र आणि दस्तऐवज तपासून पाहणे महसूल अधिकाऱ्यांला सोपे जाते. प्रकरणाची प्रगती होईल त्याप्रमाणे महसुली प्रकरणांची ‘अ’ आणि ‘ब’ फाईलींमध्ये विभागणी करण्याची पद्धत अनुसरणे हिताचे ठरते.

फाईल ‘ब’ मध्ये काय असते?

फाईल ‘ब’ मध्ये कमी महत्त्वाची आणि प्रकरण अभिलेख कक्षामध्ये पाठविल्यानंतर त्यामधून निरुपयोगी म्हणून काढून टाकावयाची, स्मरणपत्रे, पोहोच पावत्या यांसारखे कमी महत्त्वाची कागदपत्रे असतात.

फाईल ‘अ’ आणि फाईल ‘ब’ मध्ये ठेवण्यात येणारी कागदपत्रे:

फाईल ‘अ’ मधील कागदपत्रे:

१. ज्याच्या आधारे प्रकरण दाखल करण्यात आले आहे तो अर्ज, अहवाल किंवा आदेश आणि इतर कागदपत्रे. (सात-बारा, फेरफार, आठ-अ इत्यादि)

२. प्रकरणाची सुनावणी चालू असतांना दाखल करण्यात आलेले किंवा प्रकरण निकालात काढण्यासाठी मागविण्यात आलेली इतर कोणतीही महत्त्वाची कागदपत्रे, अर्ज किंवा अहवाल.

३. नोटीस प्रदर्शित केल्याची, बजावल्याची पोहोच, अहवाल इत्यादि.

४. संबंधित व्यक्तींकडून प्राप्त झालेले उत्तर किंवा इतर लेखी निवेदने.

५. जमिनीचे नकाशे, मोजमाप, आराखडे, आकारणी यासंबंधीची कागदपत्रे.

६. अभिलेख कार्यालयाचा अहवाल.

७. संबंधित व्यक्ती आणि अधिकारी यांनी सादर केलेली कागदपत्रे.

८. लवादाचे निवाडे.

९. स्थानिक चौकशीचे अहवाल.

१०. विक्री विषयक कागदपत्रे आणि विक्रीच्या उद्घोषणा.

११. निष्पादित केलेली बंधपत्रे.

१२. महसूल अधिकार्यांनी घेतलेले जबाब.

१३. मूळ व अपील शाखेचे निर्णय.

१४. महसूल अधिकाऱ्यांला महत्त्वाची वाटतील अशी इतर कोणतीही कागदपत्रे.